Monday, September 30, 2013

Hriatzauna - II

*Norway ram a Stavanger an tih bula 'The Kajeragbolten' an tih chu Kajerag tlang a kham leh kham inkar a granite lung tlang lianpui mai inzep tang a ni a, a hnuailam hi Lysefjord lui ni in 3,280ft zet a sang a ni a, he hmun hi tourist ten an tlawh nasa hle a, he lungpui chunga chuang chunga thlalak chu ropui dangdai ve tak a ni (thla zawng kan lak ve hmel lemloh khawp mai...Mizorama awm chu nise thawnthuah tu pachak in emaw a dah tih vel in kan nei leh duah ang mawle).


* Chicago a Sears Tower an tih, America a inchhawng sang berah khuan kum 2009 khan darthlalang atanga siam bawm inches khat leh a chanve zet a chhah chu 1,353ft zet a sang, chhawng 103na atang chuan pali lai mai mihring engemaw zat awm theihna turin an dah a. Heng darthlalang bawm atang hian a hnuailam a Chicago khawpui chhung leh kawngpui vel te leh Chicago river vel te chu chiang takin a hmuh theih a, mahse hnuailam bih ngam chu an tam lo khawp mai (keini ho pawh hian kan dam chhung hian kan bih hmel hlawm lemloh khawp mai...fer fawr hlawm hian).


*Philippines a Manila khawpuiah chuan lawnglian a bungrua an phurhna bawm lianpui pui ang chi, hmantlak chiah tawh si loh an dah khawm chu Manila a naupang in leh lo pawh nei mumal lova bawlhhlawh paihna vel a khawsa mai mai te chen nan leh lehkha zirna classroom atan an hmang hleuh ( kan ramah chuan ni se funte kawr leh damdawi bur ruak vel a awm leh ruih ang chu...).


*Kum 1979 a US space station Skylab Western Australia chung zawna a tlak tum khan(a tla tih pawh hrelo in tam leh awm), a tlakna zawn a khaw awm Esperance khua chuan an ram dan a an khawlai tih hnawk vanga in chawi tir theih sang ber $400 te reuh chu US sawrkar an chawi tir a. He an pawisa chawi tir hi US sawrkar chuan pe mai lovin a bat sak ta char char mai a. Tichuan kum 30 zet a liam hnu in April 2009 khan he an pawisa bat rulhna tur hi Barstow, California a awm Highway Radio a an host pakhat Scott Barley chuan an show ngaithla tute hnena pawisa khawn in a tuak a. A tuak chhuah hian Esperance khaw mipuite hnenah $400 chu check in NASA hmingin a thawn ta a ni (Check tih hi in lo buai leh ange kan sawifiah tawh kha. Nangni British inla Sap sendang tawng duhtui hovin cheque in tih hi keini American ho chuan check kan ti daih...wehehe).


*Czech Republic ah khuan 'Kingdom of Wallachia' tih a awm a, an lal chu 'King Boleslav the Gracious' Czech comedian Bolek Polivka a ni a, an foreign minister chu Harabis a ni a. An ram hian pawisa bik, pasport, flag, university, state limousine car leh navy te an nei hrang ve thlap a, tin State Day te pawh an nei ve tlap bawk. He Kingdom of Wallachia hi kum 1997 a thlalatu pakhat Thomas Harabis, an foreign minister a inchhal ta in khualzin mi te hip nan a fiamthua a din a ni a, tourist ho ten an lo ngai hlu ta zek si a, tihian an kal chho ve ta zel mai a ni.


*New York a in te/chep ber chu kan Zoram khawpui Aizawla mi in le in inkara leng leh leng lova kan sa lui ve talh ang tho hian an sa ve a, a zau zawng feet kua leh a chanve niin a sei zawng chu 42ft a ni a (a te sei et dawn anih chu), kum 1873 lam daih tawh a sak niin chhawng thum lai a sang a ni ve a. Greenwich Village a in lianpui pahnih inkara sak a ni. He in hi kum 2009 khan $2.7 million teh meuh in zu han hralh a mawle.


*Hawaii a Papakolea Beach an tih, South Point bul ami chu a vaivut awm zawng zawng hi a hring(Green) vek mai a hei vang hian 'green beach' te an ti thin. Hetianga a vaivut zawng zawng a hrin nachhan hi NLUP sum hmanga rawng hring an hnawih vek vang a ni reng reng lova, he beach bula tlangkang awm chuan olivine crystals an tih mai rawng hring deuh chu rawn phuh chhuakin heng olevine crystals te hi tuipui kam vaivut te nen chuan a inchawhpawlh ta a, chu chu tuifawnin a rawn chiah khan vaivut pangngai, a zang zawk chu tuipui lamah kam let pui leh in a rit zawk olivine crystals dip chu a hnutchhiah ta a, chung chuan he tuipui kam vaivut hi a ti lang hring ta vek mai a ni (thil mak lampang emaw te kha in lo ti leh ngawt ange...a ni reng reng lo ania, khuanu ruat ve hrim hrim a ni zawk e).


*Khawvela 'Acid lake' an tih, dil a tui chu acid vek ang chi zinga lian ber chu Indonesia a tlang kang thin pakhat 8,660ft a sang Kawah Ijen volcano an tih bulah a awm a. He tlang hi a kan chuan a bulhnai 2,000ft bial vel zet chu acid hlang in a phuh vak mai thin a, he a tlangkang atanga rawn chhuak hian dil sa- acid lake hi a siam ta a ni. He dil hi sulphuric acid leh hydrogen chloride hlang inchawhpawlh a ni tawp mai a ni (rai no theithur chak lai a liah ah te in lo it mai mai ange...acid tih vanga chi thak nen a liah duai duai chi a ni vek kher lo ania...).


*Kum 2009 June thla khan Japan ramah khian thilmak deuh mai a thleng pek a. Ulawng lan tih ang chi hi hmun hrang hrangah van atangin a rawn sur thla chiam hlawm mai a, heng ulawng rawn sur te hi atlangpui in a thi tawh te an ni a, an khawpui Nanao velah phei chuan car pakhat chungah ringawt pawh ulawng thi hi 100 chuang tehmeuh chhar tur a awm thei a ni. He thil thleng hi mithiamte chuan a chhan sawi tur an hre mang der lo lehnghal. Thli vir, tornado vel in lui vel ami van boruaka a lak chhoh rawn sur thla leh ti dawn se chutiang tornado chu a thleng hnaivai bawk si lo. Mak ve deuh chu a ni (Kan ramah hi chuan ni se inti zawlnei fe fe a engemaw chhiatna lo thleng tur hrilhlawkna anga lo sawi tawk an tam leh ngawt ang chu, a then te lah khan in lo awih anga in lo hlau leh em em hlawm anga, ka hre vek alawm. Hman deuh a hri leng tur tu inti zawlnei in emawni a sawi lawk avanga a in ven nana la sen bun tur an tih vak tum a la sen bun trut ho te kha in la awm hial lo maw...hahaha).


*Scotland ram a Fife lam mi Rob Elliott pawh hi a thil atchilh zawng chu a pe dangdai ve khawp mai a. Arsi them tla meteorites khawn khawm hi thupui ber a ni ve mauh mai a. Kum 13 chuang khawvel ram hrang hrangah arsi them tla khawn khawm in a zin kual tawh a, arsi them pawh 1000 chuang tehmeuh a nei tawh a ni. Heng a arsi them khawn khawm te hi man thil vang leh man to tak tak te an ni hlawm a, thenkhat te phei chu $130,000man te an ni hawlh hlawm a. A collection zawng zawng belhkhawm hlut zawng hi dollar maktaduai chuang fe man zu han tling a mawle. Heng arsi them zawn nan hian golf khelhna tiang hmanga a zawnna tur khawl a siam chawp a hmang thin a ni (thir chhe zawn ngawt ai chuan hralh leh pawh in a hlawk deuh ang chu).


*Cactus kung hi hrelo kan awm kher awm love. Cactus hi a hming hi Latin leh Greek tawng kaihkawp 'kaktos' tih atanga lak ni in 'spiny plants' hnim hling nei tihna mai a ni a( Greek tawng in hriat belh leh ta. German tawng chuan...ka hre tawh bik lo). Khawvelah hian chi 1,500- 1,800 vel awm ni a hriat a ni. Cactus hi tui tel lo pawhin rei tak tak an dam thei a, tin a par chi te par lo chi te pawh an awmin kum 50 dan a par chi te pawh an awm a. Tin, tereuhte te atanga lianpui pui thlengin awm a. India rama Sattur a dental college kawt a 2002 kuma an phun chu tunah hian 77ft chuang a sang ni tawh in a par pawh 8inch vel zet a sei zu han ni a mawle (remchangah cactus chanchin bik hrim hrim hi ka la rawn post ang, a ngaihnawm in a mak hlawm zek ania).


*Canaries thliarkar hi a hming chu kan hre fur maithei a. He thliarkar tereuhte te awmkhawm zinga pakhat La Gomera hming hi chu kan vawikhat hriatna pawh a ni maithei thung. He thliarkara cheng te hian hmanlai khan inbiakpawh dan danglam deuh mai 'Silbo' an tih chu an lo hmang thin a. Hetiang 'Silbo' an tih hi keini Mizovin 'kut chang tum' ka tih anga kut chang ham rik chikhat/faifuk chikhat ni in anni chuan keini Mizo te anga tu pa ram kal hmui hlei in a kut chang a tum ri satliah ruih ruih ang nilo hian hmun hla tak taka thu inthawn nan an lo hmang thin a, thumal 4,000 chuang awmze nei an sawi thei a ni. 'Silbo' hi an ramah hian khawvel lo changkang zel avang hian a riral hman tep a mahse tunhnaiah hian sikulah te zir tha leh in an rawn chawi nung tan leh mek a ni (kan culture leh tradition riral mai tur hi hetiang hian sikul velah hian han zir thar ve leh ila ava duhawm tak em...).


*Mahni intihhlum tum tak tak hi chu ven hi an han har mai mai khawp a, kan rawlthar chhuak zawt tih hian ka pu driver hi a rilru na inawhhlum a tum a, kan veng thin a, hrui zawng zawng kan thukru a mahse hmuhloh kar in sazu tur a lo in leh tho. A thi leh si lova a sim chiang ania aw....China ramah pawh khian Guangzhou khua a lei pakhat, sang zet mai 1,000ft zet a thui chu mahni intihhlum tum ten a lei relah chuan lawn in a chung atanga zuanthlak an ching thin a. Thla khat chhung lekin mi 8 te an zuangthla hman thin a. Chinese thuneitute tihngaina hrelo chuan he lei ban zawng zawngah hian mi mahni intihhlum tum te an lawn theih lohna turin butter hnawi chhuah vek tur thupek an chhuah rup mai a, butter an hnawih nal chuan tumah an lawn theilo turah an ngai deuh a nih hmel (a ngai hnem ve khawp ang le. Butter sawi takah chuan tumkhat chu Tanhril dai a Central sawrkar chawm a Central hostel pakhat Ramrikawn piah a in hung pup mai a ka awm chhuak hlim eitur rawp lutukin Zote chhangthawp lian chi a laia zai phel phawkah butter bur lian chi ka tat zo vek a, thingpui tak tawk, sa tawk, thlum tawk, nopui khat nen ka quit vek...wehehe).


*Lirnghing na tak tak hi khawvelah hian a thleng fo thin a, mahse khawvel a lirnghing a tehna a sang deuh deuh te hi mihring thih tamna leh chhiatna thlen tamna a ni chuang lo a. Kum 2009 kum a New Zealand rama Tasman Sea a lirnghing pawh kha 7.8 vel a na a nghing a ni a, hei hi chu a thawh dan a danglam khawp mai a, New Zealand ram a South Island an tih chu Australia khawmualpui lamah khawthlang lam hawi zawngin 1ft vel in a sawn hnai dawrh mai a, tin Australia nen a an inkar 2,255 km zet a thuiah chuan ‘inroad’ ang deuh zau lo tak a siam bawk. Thawk dangdai ve riau ania (Kan naupan lai in lir a nghing a, kan dawhkan a ash tray aluminium atanga siam kan dah chu chhuatah a tla a a lum a, a lir teng teng mai a, ka nu te hnenah, ‘heihi emi lir chu?’ kan ti chu an nuih a za nasa).


*Khawvel ram hrang harnah hian in sak duh dan hi a inang lo khawp mai a, tin mahni awmna ram a zir te pawh a ni ve bawk a, chutih rual in mahni hnam style deuh bik riau te hi a awm ve a, Japanese ho te leh Chinese ho te hi chuan thing hmang a parh deuh dang mai a sak hi an uar viau a, chutih lai chuan Middle east lamah te chuan lung hmanga ti deuh khep khup a sak an uar leh viau thung a. Hmanlai hunah pawh khan mahni awmna ram a zir in an in sak dan hi a lo danglam nasa mai thin a ni. Colombia rama Ipiales an tih bul a Las Lajas Cathedral an tih chu Guaitara lui karcheh tu khampang bang sang tak mai (Canyon) pangah/a karah sak a ni mauh mai. He cathedral an sak dan hi a kham pang lehlam lehlam dawh zawmtu lei ang duh a sak a ni in a cathedral hnung lampang hi khampang bang chu a ring nghal a ni. Northern Portugal a Fafe khuaah pawh khuan mual rem lai a limestone lung lianpui mai chu ker kua in in angin an local artist pakhatin a sa a, a chung te siamin a chhung te pawh pindan te ker kuak vek a ni a. He in dangdai tak mai hi a thlalak te hmuh tur a tamloh avangin mi tamtak chuan a awm tak tak an ring lo hial thin a mahse a taka thil awm ngei a ni ve tlat mai (Kei pawh hi mahni duh ang thal a in sa thei ni in hmun rem tawk nei chu ni ila ka design dangdai viau ang mawle).

- BigDaddy Hmahmatea IV > THU NGAIHNAWM HUANG