Monday, September 30, 2013

MIZO MIROPUI TE

Miropui leh ngaisanawm tak tak chanchin kan chhiar nasa tawh bawk a tuntum chu ram dang leh hnam dang mi ni lo. Kan mizo pui ngei zinga chuanawm leh ropui tak tak mual min liam san tawh te chanchin tlem te te inthai lang ve teh ang.



      A.THANGLURA (3.December. 1926- 9. September.1994).

           Aizawl thlang lawk Sairang khua ah apianga Apa chawngthanga niin anu chu Vanchhingpuii a ni.  A nupui Dengchhungi. 1954 khan  Gauhati Law College atangin Law degree a zo a, Mizo zinga LLB hmasa ber a ni, Assam Sorkar a Cabinet Ministr hmasa ber leh tun thlenga a awm chhun. Mizo Union Vice president a nih hnu ah Mizoram ah congress party dintu a ni a kum 1970 nov.6 ah Assam cabinet minister a lakluh  ani a. Hemi hma hian MLA te, Rajya Sabha MP  leh parliamentary Secy te a lo ni tawh a lehkhabu hlu tak tak pahnih Zoram politics lumlet dan, leh  Mihrang leh Sa hrang tih te a ziak bawk.)



     K.C.LALVUNGA ( 27. December.1929- 1994)

                    K.C.Lalvunga,  Zikpuii Pa tia a thu ziaka dah thintu hi Aizawl, Venghlui-ah a piang a. A pa chu Hrawva a niin, a nu chu Lalluli a ni. A nupui Dari. A fate zingah Andrew lalherliana ex MLA leh tuna MPSC member chu mi te hriat hlawh a ni. Amah Zofate zingah kawng hnih lian tak tak ahriat ani kum khua tawh ang, hla phuah thiam, essay ziak leh thawnthu phuah thiam a ni. Mizo zinga IFS  hmasa ber a ni bawk a, Sorkar hna athawh chhung in India palai ni in khawvel hmun hrang hrang ah a awm kual a. Ambassador hial a thleng phak nghe nghe. Santigo, Canberra, India leh Khatmandu a te a awm kual lai pawh a kohhran leh zoram tan a theih tawp chhuah mi a ni. A kutchhuak hlu deuh deuh te chu Kross bulah chuan, Silverthangi, Hotel Awmtu, No27 CC Coy leh Nunna Kawng Thuampuiah tih te a ni. Heng thu leh hla bakah hian ram leh hnam vei mi tak a ni a, politics ah pawh a tui hle, Zofate zinga Writer of the Century ah thlan ani nghe nghe.



     JAMES  DOKHUMA (15.June 1932- 10.March.2007)

              Tawng Un Hrilhfianna lehkhabu avanga Mizo ‘Father of Lexicography’ an tih mai James Dokuma hi Sialsuk khua ah a lo pianga, Apa Hrangchina leh Anu kapkungi te an ni. A nupui Chhuanthangpuii a ni. A unau te zinga mi hlaphuahthiam Pi Romani leh Pu Laltanpuia te pawh hi mi hriat hlawh tak an ni. Hriat theih chinah lehkhabu 39, hlahril 40 chuang eassy leh article 400 chuang a ziak. Sipai ah a tang tawh a, zirtirtu ani tawh bawk a. MNF lo chhuah tan lai khan a thusa pawl tak a ni a Lungin ah te pawh a tang nghe nghe. Chawimawina chi hrang hrang a dawng hnem hle. Chung zingah chuan Padma Shri (1985) leh The International Unibersity , California , USA chuan 1997 April 10 khan Doctor of Philosophy (Ph.D) an hlan bawk. A thuziak pakhat ‘Irrawady Luikamah’ tih chu C1-XII zirlaibuah hman a ni. College

zirlai lamah ‘Tumpangchal nge Saithangpuii tih leh ‘Thla Hleinga Zan’ tihte  telh a ni.



REV.DR.ZAIREMA (4 May 1917 - 17 December 2008)

                Sakhaw rawngbawltu, Pathianthu thiam ti a Mizo mipui ten kan hriat reng tur Rev.Dr. Zairema hi Hmunhmeltha khua ah a lo piang a. Apa chu Doliana anu Aibuani a ni. A nupui Thangdailovi a ni. Kum 1940 a Gauhati university atangin B.Sc(Hons) a pass a, Mizo zinga B.Sc hmasa ber a ni. 1945 ah Serampore atangin BD a zo leh in Mizo zinga BD hmasa ber a ni leh bawk. Mizo ten High Sikul kan neih ve nana mi tangkai a ni, Mizo High sikul hmasa ber ah khan zirtir hna a thawk a, MNF leh India inremna turin palai hna nasa takin a thawk a. kum 1954 leh 1976 ah te Synod moderator hna a chel a. Mizoram a Kohhran lian ber Presbyterian khaipa ber tih theih hial khawpa kohhran mi pawimawh a ni. Serampur College in kum 1988 ah Doctor of Divinity(DD) an pe a, kum 1991 ah NEHU  in Doctor of Literature(D.Litt) an be leh bawk. Mizo Academy of Letters chuan a lehkhabu ‘Kan Bible Hi’ tih chu  Book of the Year 2003 a thlang a ‘Pipute Biak Hi’ tih a ziak pawh kum 2009  Book of the Year thlanah pahnihna a hauh pha leh nghe nghe.



J.F.LALDAILOVA (9.January 1925- 7.June.1979)

       English-Lushai Dictionary asiam avang ringawt pawha mizo tea wm chhunga hmingdai tawh lo tur JF Laldailova hi Aizawl, Tlangnuam ah a lo piang a. Apa chu mizorama Catholic Kohhran dintu Peter Thangphunga ni Anu Agnes Saichhungi a ni. Naupang danglam tak a ni a, zirna lamah standard VIII thleng chauh kal si mizo zinga Saptawng leh mizo tawng thiam kawp tha ber pawl a ni hial awm e.Kum 1943 ah Royal Air Force a zawm a, TB a vei avangin 1949 ah a chawl leh a. Chanchinbu te a enkawl a, Bible thlirna asiam chu a hunlai a mi titi leh inhnialna ti tam tu a ni nghe nghe. Thil chi hrang hrang a thiam in a tui em em zel a, Mitdawihvaihte, Music lam te leh Huan siam te thlengin a tui in a thiam em em zel mai a ni. Lehkhabu tamtak a letling a Romeo& Juliet, Robin Hood, Thelma te bakah journalist leh writer nikawp thei JF-a hian ka hmingcherna ber Zofaten tun thlenga kan la rin ber Dictionary a siam bawk.



LALDENGA (11.June.1927- 7.July.1990)

            Mizo Mipui thinlunga hnam rilru, Mizo nationalism tuhtu ti hial a sawi theih Laldenga hi lunglei bul Pukpui khua ah a lo pianga. Apa Liantlira anu Darchhungi a ni. A nupui Lalbiakdiki a ni. Serkawn Middle school a ME a zawh hnu in Jowai-a Assam Training School  ah rei vak lo a kal leh a.1944 ah British Indian Army a zawm a, 1953 ah Sipai atangin Mizo district Council officeah Accountant cum Casier hna a thawk leh a. 1960 kum tir ah Mizo National Famine front a dina chu pawl chu October 22, 1961 khan Political party ah letin Mizo National Front a lo ni ta a, President a ni chhunzawm zel a an pawl chuan March ni 1 1966 ah Mizoram chu India ram atanga Independent an puang ta a. India sorkar nen kum 20 zet an indo hnu in kum 1986 June 30 khan India sorkar nen remna thuthlung an lo ziak leh ta a. Mizoram sorkar lailawk(interim) chu kaihruaiin 21 September 1986 ah Chief Minister atan lak luh ani a. Mizoram State inthlanpui hmasa ber ah Sateek leh Aizawl North II atang thlan tlin ni in Mizoram State Chief Minister hmasa ber atan February 1987 ah lak luh ani.



CAPTAIN  LZ SAILO (21.November.1926- 25.June.2008)

        Zofate insuihkhawm lehna veitu leh chumi atana a a hun leh tha sengtu Captain L.Z. Sailo Sialhawk khua ah a lo pianga. Apa chu Liankanglova Sailo a ni a, Anu Sapi a ni. Kum 17 a nih ni tak, November ni 21, 1941-ah Indian Army a zawm a. Indopui Pahnihna lai a ni a, a hnu lawkah Intermediate Science a pass a, Viceroy Commission Officer-ah a kaisang. French tawng a zir tawh avangin UNO Peace Keeping Force zawm tura thlan a ni a, French tawng hmanna hmun Africa rama Congo khawpuiah hna a thawk ta a ni. Sipaia a tan chhung hian khawvel hi a dai dar nasa khawp mai a, Captain LZ Sailo hi Zofate insuihkhawmna tura a inhman avangin man a ni a, Aizawl Dist. Jail-a a tan hnuah bail-a chhuah a ni a, hetah pawh hian kum 1984 thleng khan Aizawl chhuahsan lo tura tih a ni. A thubuai tihtawp a nih hnuah pawh Zofate insuihkhawmna atan a bei zel a, ruihhlo ngaite enkawlna lamah te pawh a inhmang thuk hle bawk. Amah hi “Insuihkhawm leh zai i rel ang u” tih hla phuahtu a ni. Thu leh hla lama mi ril a ni a, kutchhuak pawh a ngah tawh hle. A lehkhabu ziak ‘Runlum Nuthai’ chu MAL Book of the Year 2002 atan thlan a ni. India sorkar pawhin kum 2007 khan civil mite chawimawina sang Padma Bushan (Literature & Education) a hlan a, Mizo zinga dawng hmasa ber a ni nghe nghe.



R.VANLAWMA (10.January.1915-18.September.2006)

                  Pu R. Vanlawma hi Maubuang khuah a lo piang a. Apa Suaka Ralte Lehchhun, Anu Dengthuami a ni, A nupui Vawmmanthangi a ni. Kum 1939-ah First Division-ah Matric a pass a, Zoramah lo hawin Bawrsap Office-ah Circle Staff hna a thawk nghal a. Sorkarin a hna thawk tura vai a la thin kha an duh lova, “Young Mizo Employee Association” indinin Mizo ngei la thin turin sawrkar an nawr a. Indopui avanga YLA thawm dai tawh kha an chawi nung leh a. “Mizo Union” dintu te zinga mi a ni a.General Secretary hmasa ber a ni. Mi pawh an hip kher mai chung hun lai chuan , “Mizoram khua zawng zawngah hian Pu Vanlawma hming hre lo fa an awm angem aw”, an ti hial thin. Pu Laldenga teho nen 1961 October ni 28 khan ‘Mizo National Front (MNF) ah an pawl an  inlet a. Hetah pawh hian Pu Vanlawma chu General Secretary hmasa ber a ni leh.Thuziak lamah pawh Mizo zinga thusawitu lian a tling a ni. Kum 1940 atanga a thih thlengin kum 60 zet chhung hian chanchinbuah thu a ziak nasa em em a, Lehkhabu pali lai a ziak a, chung zingah chuan Ka ram leh kei (My Country and I) tih hi a lar. Chawimawina  tamtak a dawn zingah Padma Shree (1998) pawh a tel.



     PACHHUNGA( 1885-7.December .1958)

                Mizoram khawchhak lam Lawihmun ah a lo piang a, anupui Chawngi a ni. Sumdawnna leh politics lama sulsutu leh hmahruaitu pawimawh tak a ni. Bawrhsap HWG Cole-a kaihhruainaa mizo lalten Shillong an kal khan a tel ve a, 1911-12 kuma Abbor runnaah khan kal ve leh in chuta tanga asum hmuh chuan sumdawnna bul atana. Aizawl ah dawr a siam a, a taimakna leh rinawmna avang te in Sorkar rin a hlawh a, contract leh supply hna tamtak a pe a reilo te ah mizoram pa hausa alo nit a. Kohhran ah pawh a inhmang nasa em em a 1923 ah Dawrpui kohhran upa atan thlan a ni a biak in sak nan Rs 100 lai a thawh chu tih lai chuan tam tak a ni. 194 a Mizo Union din khan President hmasa ber ani a, District Council inthlan 1952 leh 1957  khan thlantlin a ni ve ve. 1957 August a Rs 50000 College mizoram  a din anih theih nan athawh avangin ahming chawia College din Pachhunga University College chu tun thlenga Mizoram College lian ani.A sumdawnna atu leh faten an kal pui zel P&Sons pawh Mizorama sumdawnna lian ber ber a la ni zel.



ROKUNGA(20.Febuary.1914-12.July.1969)

          Mizo te 'Poet of the Century' Rokunga  hi Aizawl Venghnuai ah alo pianga, Apa Thanghluta a ni a, anu Zaliani, a nupui Zamawii ani. Kum 1931 ah Boys’M E school atangin middle a zova, loch printing Press ah athawk nghal a. A naupan lai a?anga mizakzum leh nunnem a ni a, Rimawi leh zai te, lemchan te hi a ngaina hma hle a, guitar leh phenglawng tum te,violin nawhte a thiam viau.Kohhran mi tak a ni a kum 1945 khan Aizawl, Mission veng kohhran upa atan thlan a ni.Kan zotlang ram nuam leh Lentupui kai vel leh romei chhumin tih pahnih ringawt pawh hi larpui tham a ni. Kum1939-ah a hla hmasa ber, Vanhnuai khuavelsakhming chhiarin tih hi a phuah a, kum tinin a phuah chho ta zel a. Kum1969 May ni 7 khan a hla hnuhnung ber Sualin bo mah ila tih hi a phuah a, hla 128 a phuah hmuh theih a ni. A ?hian bul deuhte chuan lengzem lehhla lenglawng kan tih ang te pawh hi a phuah nual niin an sawi. Rokunga hlatehi Krismas hla tiamin Kristian hla 55, khawvel mawina lam, khuarel hla 22, ramleh hnam hla 14 leh hla chi hrang hrang 37 tiin a then theih a ni.



 REV.DR.HS LUAIA (5.November.1908- 8.April.2012)

       Rev.Dr.H.S.Luaia hi Tawipui khuaah a piang. A pa Suakkûnga a ni a, a nu  Chuaukili Râlte a ni. A nupui Laldingi 1948 a thisan hnu ah C.Lalengi Chhangte a nei leh a. Baptist Church of  Mizoram a Pastor unber leh akhaipa ber tih theih hial khawp sulhnu ngah leh inpe zo a nihna hi Mizo ten amah kan hriat rengna tur a ni fo ang. kum 1929-ah a tlangvâl laiin Kohhran Upa-ah thlan a ni  a. Pu Buanga (Rev.J.H.Lorrain) phalnain Mission châwmin Cherrapunjee Theological College-ah a kal a, kum 3 a zir a, Diploma course chu tha takin a zova. Zoram in hun thim tak  Indopui tawp hun lam leh India ramin zalenna a hmuh tan tirh lai vel leh Rambuai lai  khan kohhran hruaitu lu a ni a Kohhran kha  chung thil ah chuan a inrawlh lo theih loh avangin Kohhranin Peace Accord leh Citizen Committe a din a, chutah chuan Chairman a ni. Remna leh Muanna zawn chungchangah khan BCM leh Presbyteriante kha an  thawk ho a. Christian Peace Committee-ah khan Rev Zairema leh Rev. Lalngurauva Ralte te nen khan a pawimawh leh phusa pawlah an tang a He an hnathawhna avang hian nekchep leh sawichhiat pawh an tuar nasa hle. A. Thanglura phei chuan ‘Sazu mitdel pathum‘ tiin an hming a phuah sak hial a ni. Kohhran bakah social work lamah a inhman nasat avangin  Kum 2000  February ni 12 khan  Senate of  Serampore  chuan  Doctor  of  Divinity (D.D) a hlan a. Kum 2002 khan Padma Shri chawimawina a  dawng  bawk. Thuziak lamah pawh a thawhhlawk hle a. Lekhabu 10 chuang  leh  article  100  chuang  a  ziak Kohhran leh khawtlang  leh Society hrang hrang ah nihna pawimawh tak tak sawi kim sen loh a nei.



CH.SAPRAWNGA (17.November.1914 - 6.May.1989)

       Ch.Saprawnga hi Lunglei Rahsi vengah a lo pianga. Apa Taia a ni a, a nu Laichani. A nupui Lalkungi a  ni. Kum 1928-ah Lower Primary zovin chhim bialah 1-na a ni. 1937 ah matric 1st Division ah a tling. 1943 a B.A. a zo leh a high sikul leh college a kal chhung hian infiaman leh zirna lamah a filawr thei hle thin. Kum 1947 ah Mizo Union chhim bial lam(Southern Division) a ho in an din a. heta tang hian Zoram khawvelah a hming daingai tawhlohna tur Politics ah a zuang lut tan a. Zoram Politics in rahbi pawimawh tak tak, Lal ban, India ram Independent, Distric Council , Rambuai(MNF movement) leh U.T. sorkar thlengin ahunlai a mi pawimawh leh thilti thei ber ber ani chho ta a ni.

         1950 July ah India parliament member MP ah ruat a ni a. 1952 ah Tawipui bialah Distric t council member ni turin leh Aizawl West bialah Assam MLA ni turin a ding kawpa a tling ve ve. 1954 ah CEM a ni a1957 ah tling lehin CEM ani leh a, 1962 ah pawh MDC leh MLA atling kawp leh a. Kum 1972 ah pawh hnathial bial ah a tling leh. Mizo Union leh Congress an inchhun fin hnu ah Senior Vice President te ni chho in UT sorkar hmasa bera h khan Agriculture Minister ani nghe nghe. A thih hnu a an chhuah “Ka Zin Kawng” tih lehkhabu chuan sawi zui leh khelzui ahlawh hle nghe nghe. Ch.Saprawnga hi Mizo ten Politics kan hmelhriat tirh ata sulsutu leh hruaitu hmasa, a hunlai a dinhmun  pawimawh leh nihna pawimawh cheltu a ni. A hun tawp lamah Pathian ranwg abawla nasa hle. 1989 May ni ruk chunlai ah a zin kawng te zawh tawp mahse Mizoram history ah a chuang reng tawh ang.



LALSANGZUALI SAILO (15.May.1945- 14.October.2006)

        Lalsangzuali Sailo hi Thingsai khua ah a lo pianga. Apa chu Upa S.Vanchhuma a ni; Anu Sapthangi. Unau 11 lai an ni aamah hi a upa ber ani. Kum 1978 June ni 27 ah Laldinliana nen an innei. A pathum Mipa pahnih leh Hmeichhia pakhat an nei.Zirna lamah chuan St.Mary’s College, Shillong-atangin  1972 khan B.A (Honours in Education) a pass a. 1981-ah B.Ed zovin AD 2000 khan Himachal Pradesh University atangin M.A (History) a zo leh a ni. Sawrkarah zitrtirtu hna thawkin a lut tan a. Govt. JL Higher School-ah rei tawk tak zirtirtu hna a thawh hnu-ah Aug. ni 21, 2002 ah Headmistress-ah a kaisang a. 2006 khan Govt. Comprehensive Model School, Model Vengah sawn leh a niin a thih ni thlengin he school-ah hian a thawk a ni.

         Zofate awm chunga Mizo hmeichhe hmingdai tawhlo tur Lalsangzuali Sailo hi

 zaithiam leh hlaphuah thiam leh thuziak mi a ni a.Zai lamah All India Radio ‘A’ Grade Artiste niin hla 450 chuang a record tawh a, heng zinga 297 chu a ma phuah niin zaithiam hrang hrangin a hla 86 an sa bawk. Hla 365 phuah tawhin a hla phuah thenkhat chu Class IV atanga Class XII thlengin zirlaibu-ah telh a ni hlawm.

       Audio Album hi 29 tichhuak tawhin kum 1977 khan a mimal audio album tichhuakin Mizo zinga mimal audio cassette siam hmasa ber a ni a.Kum 1975 khan milar thlan hmasak berah Mizo hmeichhe lar ber ‘Women of the Year 1975' chawimawina hlan a ni a.kum 2000 khan kum 100 chhunga zaithiam ber (Greatest Singer of the Century) Award hlan a ni leh bawk.Mizo literature lamah a thawh hlawkin lehkhabu thahnem tak a ziak bawk. Lehkhabu 25 leh Thelep lehkhabu Bu 3 ziakin kum 1999 khan ‘Tlawm Ve Lo – Lalnu Ropuiliani’ tih a ziak atangin Mizo Academy of Letters (MAL) chuan Book of the Year chawimawina a lo pe. Khawtlang leh kohhran lamah mawhphurhna leh dinhmun pawimawh tak tak thawk tawhin sawrkar din Committee leh tlawmngai pawl hrang hrang pawl 50 zetah a tel tawh a. Chawimawina a dawn zinga hlu leh ropui ber pawl Padma Shri in Literature chu India President K.R.Narayanan chuan April ni 12, 1998 khan Rashtrapati Bhawan, New Delhi-ah a hlan a ni. Kum 2006 October ni 14 ah  ‘aneurism’ natna avangin a boral.



A.SAWIHHLIRA (1931-8.January.2000)

      Serchhip District huamchhung Thinglian khua ah a lo pianga. Apa Peter Dardawna leh Anu Elizabeth Suakchhungi a ni. Unau 7 zinga a upa ber a ni. Kum 1943 khan Zoram hmar bial pumpuia pawl thum exam ah pakhatna a ni. Kum 1948 khan pawl ruk ah Zoram puman pakhatna a ni bawk. High School-a a zirna pawh a duailo hle a. Matric exam ah pawh Mathematics, Science, Commercial Geography leh Lushai-ah letter a hmu. Champhai-ah te zirtirtu hna a thawh hnuin kum 1973 khan Science Consultant-ah dah a ni a. Kum 1977-ah Science Promotion Officer-a hlan kai a ni. Kum 1989 khan SCERT Joint Director a ni a. A pension hnu in kum 1995 - 1997 thleng Mizoram Board of School Education President hna a chelh.

        Kum 1975 - 1992 chhung khan Science zirlaibu 37 a ziak a. Mizoram zirna tih hmasawnan kawnga sulsutu leh thawhlawk tak a ni. Kum 1983 ah India ram Civil mi te chawimawina sang padma Shree a dawng aMizo zinga Padma shree chawimawina dawng hmasa ber a ni. . Thu ziak leh a lehkhabu ziak te avangin Mizo Academy of Letters chuan kum 1991 khan award alo hlan tawh. A lehkhabu ziak zingah ‘Finna Kailawn”tih chu mite hlut leh chhiar hlawhber pawl a ni thin.Mathematics, Science & Technology lama Zofate rual pawl phaka hlangkaitu lehkhabu 40 lai min ziaksaktu, mi chhuanawm A.Sawihlira hi January 8, 2000 khan lei piahlam ramah a chawl ta a ni.



P.S.CHAWNGTHU (1.December.1922- 3.March.2005)

       P.S. Chawngthu hi kum 1922 December ni 1 ah a lo pianga. Apa Upa.Ch.Pasena, anu  Chawntuali te an ni. A uteah mipa pahnih an nih tawh avângin a hmingah Pahlira an sa a. Koh duat nân Sêna an ti a. Ama duh dânin Pahlira Sêna Chawngthu (P.S.Chawngthu)

tia hriat lâr a ni ta a ni. Kum 1931-ah Lower Primary zovin, kum 1935-ah Middle zo lehin, High School chu Shillong-ah a lût a. Chuap natna a vei avângin doctor rawn angin zirna a chawlhsan a. A qualification pawh Class IX chauh a nei. A hunlai erawh chuan zir sang lo ani hran loh bakah Zoram pawnah te a hun tamtak ahman avangin tawng chungchangah leh thil dangah mi hawizau leh pa inchhiar zau,fing tak a ni. Radio announcer Mizo zînga hmasa ber a nih avângin a hming hi hre lo kan awm âwm lo ve.

   

       Kum 1946-1955 chhung khan rimawi leh làmah khawvel hmun hrang hrangah a inhmang a, Kum 1957 atanga 1982 chhung khan All India Radio-ah Mizo thupuangtu hna a thawk a ni. Hla phuah thiam, rimawi tum thiam leh lam thiam a nih bakah lemchan lamah pawh a tui hle. Hla sak chi hi 50 chuang phuahin chhamhla a phuah nual bawk a. Pathian fakna hla te, Lengzem leh Khuarel lam hlate a phuah a ni. A hla phuahte hi kum 1940-1960 inkara a phuah vek a ni. A hla zingah:- ‘Parmawi tin bawm’,  ‘Aw, min hrilh rawh zaninah ngei’, ‘Chhingkhual lenmawi’, ‘Siamtu Pathian tan’ tih te hi alar zual an ni awm e. A lunglên vânga a phuah aiin mite’n phuahsak tura anngen avânga a phuah hi a tam zâwk a. kum 1989, April  thla ni 27-ah Mizo Academy of Letters chuan chawimawina hlu tak Academy Award an pe a. Chu bâkah, kum 1999 khan India ram chawina sang Padma Shri (in Literature) a dawng bawk. Kum 2005 kum bul lam atangin a damlo tana that chhuah awm ta lovin, hemi kum  March Ni 5 ah Parmawi tin bawm Zoram leh a mipuite min kalsan ta.







H.K.BAWIHCHHUAKA(12.March.1912-13.March.1985)

     H.K.Bawihchhuaka hi Aizawl ah a lo piang a. Apa H.K. Dohnuna, anu Roziki a ni. A nupui Thangliani nen fa 5 an nei. Naupangte anih laiin  Pathian rawngbawl tura inpe apa zuiin Tripura Jampui tlangdung lamah an pem. Zirna lamah Class IX a zo. Kawng tamtak ah Mizo te zinga sulsutu a ni. Mizo Union Cachar division ah Gen.Secretary ani thin, 1952-1960 inkarah Mizo District Council ah Secretary ani a, 196—1965 khan District Council Chairman chho ta a.1965-1970 ah District Council Chief Executive Member a ni ta a.

     Mizo Union, Mizoram lawn Tennis Association, Mizo Acedemy of Letters, Mizoram Hindi Prachar Samity-ah te President a lo ni tawh thin a. Hei bakah hian India Red Cross society Mizoram branch ah te Chairman a ni a, Pachunga University dinna tura hma latu Founder Secretary(1960-68) bak ah Mizoram Journalists Association dinchhuaktute zinga mi ani a, Saptawng chanchinbu Aizawl times hei tak a enkawl nghe nghe. Zirsang lo mahse, pathluak tha leh a hun tamtak Phai lama hmang ani bawka mi hawizau leh tawngthiam, pianpui B.A. nei tha kan tih ang chi ani, hei bakah hian infiamna lamah Talent anei tha em em mai a, Football, Hockey, Tennis, Batminton, Carrom,Table Tennis, Swimming leh sakawr chungchuan chenin a hnensawh hle. Kum 1982 vel atanga Mitliam natna nei tanin Mit Cancer avangin Kum 1985 March ni 13 khan Mizo zinga pa thluak tha leh Talent ngah, Pathian leh Zoram tana rawngbawlna sulhnu ngah tak chu mual a lo liam ta a ni.

    

J.THANGHUAMA (6.October.1930-5.January.1991)

     J.Thanghuama hi Aizawl Thakthing vengah alo pianga. Apa Dr.Pahanga ani a, a nu Lalsuakpuii a ni. A nupui R.Zokhumi nen fapa 3 leh fanu 2 an nei. Zirna lamah B.A. a zo. Mizo politician zinga chanchin ngah leh pa ropui hi zirlai anih atanga ram leh hnam vei mi a ni a, amah a leadership quality tha tak a hmuhtheih. College a kal lai pawh in Zirlai hruaitu a ziaktu dinhmun te a luah thin.

   Kum 1946-ah Mizo Union a zawm a, Burma Army ah te a thawk thin, Rangoon-a a awm lai in Hunthar chanchinbu a chhuah thin. 1962 ah kolasib bial atangin Independent in MDC ah thlan tlin ani a,1969 ah Congress Party ah lutin Vice President a ni. 1970 ah khawhai bial atangin atling leh a, 1971-1972 April thleng District Council Chairman a ni.

1972 UT inthlan hmasa berah khawhai bial atang bawkin MLA thlan tlin ani a, eptu hotu(opposition leader) a ni. 1984 MLA inthlanah Sateek bial atangin Mizo Convention party atangin atling leh. 1986 a MNF lo chhuah in MC party chu MNF ah an inchhung lut a, 1987 MLA inthlanah Lokicherra bial atangin MNF ticket in a tling leh a, hemi kum March thla hian Assembly Speaker atan ruat ani ta a ni. Zoram politcsa hming dai tawh lo tur Politician hlun chu thisen sang vangin January ni 5 1991 khan mual a liam ta.



PATEA(1894- 23.March.1950)

        Patea hi kum 1894 khan Tualteah a piang a. A pa chu Selbawnga a ni a, a nu chu Sinnawii a ni. A hming tak chu Zaliana a ni, An unau pathum an a. A naupan laiin a pain a thihsan a, a nu û Saithuami bêlin Lêngah an pêm a; rei vak lo hnuah Saithuami pasal chu a thi ve leh ta a. Chuvang chuan, Sailulâkah te, Khawbungah te an pêm kawi ta zar zar a. An la chhangchhe nasa si a, an rethei em em thin. Kum 1903-ah Khawbung lal, Lalbika rawn belin lal Vanlung an ni ta a. Khawbunga zirtirtu hmasa ber Pu Hrangphunga (Phungdawra tia hriat) sikulah Patea hian ziak leh chhiar a thiam a ni. A nupui Kaphnuni nen fa 8 an nei.Khawbung ah Kristian dana innei hmasa ber niin, Tirhkoh Vanchhunga'n a inneihtir.

      Patea hian hla 55-a phuah. A hlate hi Pathian pawlnaa phuah a nih hlawm avangin, Kristian hla kan tih hi an ni vek a. Khawhar in, Krismas leh Good Friday vuak vetah sak hlawh tak tak te an ni hlawm. Kum 1919-ah Burma (Myanmar)-ah Chanchin Tha, Tirhkoh Bankuaia , Pu Tuhniamate nen hrilin Tlangkawiah Kohhran an din a ni. Kum 1922-a kohhran Upaa nemngheh a ni.Kum 1939-ah Mualzawl (Myanmar)-ah a pem a. Indopui II-na ah Reiek khuaah tla thlain, Japan tlawm hnuin Kawlzawla chhoh leh tumin khawchhak a rawn pan a. Samthang-ah kum li lek a awm laiin natna khirh takin a tlak buak a. March 23, 1950 khan Mizo Kristian te kan awm chhunga Amah leh A hlaphuahte dai tawh lo tur Patea chu Lawng chawlhna tlang thianghlimah a Lalpa hnenah a chawl ta a ni.





K.ZAWLA (1902- 8.February.1994)

     Kum 1902 ah Chalfilh tlang bul khua Khawkawi ah alo pianga. A pa Lamchhinga a nu Lamtuali(Chawnghnuni) a ni unau pathumzinga naupangber a ni. A nupui Lalthanzami nen fa 9 an nei. A pa in athisan hma avangin anu hovin rethie takin an khawsa thin a, Kuli ah te atanga Zosapte puihna in Silchar atangin Matric a zova, Zosapte mamawhna avang leh chhungkaw harsatna avangin zir zawm lovin zirtirtu ah atang ta zawk a. 1933-ah pi.zaii hova Mizo zaipawl India ram fang zingah a tel, 1943 ah V force ah clerk hna athawk a, Indo zawh hnu ah Bawrhsap office ah a thawk zawm a, chutah Bos ME sikulah thawk leh in 1962 ah a pension.

      Mizo tawng tih hausakna kawngah sulsutu pawimawh tak ani a, Mizo Acedemy Letters ah member hlun a ni.Awmze nei Mizo hnam tobul chui hmasaber tu ani hial awm e. Thangthar te tana Lehkhabu rotling tak tak ahnutchhiah avang te hiana hming a dai tawh awm love.A lehkhabu chhuah zinga mihriat leh tha tak tak te chu  ‘Pipute leh an thlahte chanchin’, ‘Rin aia mak’ , ‘Tobul’, ‘Zawltling vawn nat leh keimah’, ‘Mizo tawng Grammer’, ‘Pipute chenna leh an ro’ leh  ‘Rumrawk’ te a ni. Pathian thu awih leh tih mi, pate enkawl kawnga mi chhuanawm leh mite tana inpe mi chu  Asthma natna avangin 1994 Feb ni 8 ah kum 93 ni in a zinkawng alo zawng tawp ta.



CH.CHHUNGA (12.November.1922-24.August.1988)

      Mizoram chhing thlang Tlabung khua ah a lo pianga. A pa Joseph CL.Thianga a nu Vanthangpuii a ni. Unau pahnih lek a upa zawk a ni. A nupui Lalrothangi nen fa 11 an nei. Zirna lamah B.A. a ni a.

       1944 ah Mizo Union a zawm akum 1952 atangin an party president ani tana Kum 20 lai Mizo Union party President a ni. 1959 April ah Aizawl bial atangin District council member atan atlinga, 1959 october ah Assam MLA ni turin Lunglei bial atangin atling leh a, 1970 District Inthlanah Aizawl bial atang bawk atling leh in CEM ani chhoo ta a. Kum 1972 kum a Mizoram Union Territory lo nih khan Mizoram Chief Minister hmasa ber a lo ni ta a ni. Kum 1977 thleng Chief Minister hi a ni ta a. Mizo politician zinga zaidam dawhthei, amah elpui tute pawh in pa thluaknem an sawi thin chu a hriselna chak lo cho zelin vawi tam tak phai lamah te inenkawl hnu in Kum 1988 August ni 24 ah mual a lo liam ta a ni.

 - Mizotlangval Ramlehhnam Tana Tuartu (Facebook)