Sunday, September 21, 2014

MANGKHAIA CHANCHIN

PU MANGKHAIA CHANCHIN


    Pu Mangkhaia hi Apa Mangthawnga Ralte hnam a ni a.Kan pi pute Run kam leh Lentlang an awm lia a,chungah chuan lo khawsa in an awm na khua chiah  erawh chu hriat a ni lo a. Tun hnu a an sawi hriat dan in Lentlang Burma ram Khuaimual ral tlangah hian Mangthawng tlang an tih hi a aawm a,Tuichirh khaw lu tlang ah hian tunlai thrangthar te chuan an hre mang lo te an ti tawh. A vel khua pa upa deuh te chuan an lo sawi thei a .


    Tin, khi tlang khi mi then khat chuan Kelchaltlang te an ti bawk a. Kelchal mangman tih lo chhuah na pawh hi he kelchal tlang ah hian ni awm takin an sawi.

    Kan thu ah lo lut dawn ila. Mangkhaia pa Mangthawnga hi lal a ni a. Run kamah te, Lentlangah te awm in heta tang hian a upa te nen Thang tlak na te zawn pah in Ram chhhuak te hian an lo kal fo thin niawm tak a ni. Chutichuan, tuna Mualkawi ram a awm Tuichhin tlang an rawn hmu chhuakin.
    A upa te nen chuan khawthar kai nan vawi hnih vawi thum ram chhuakin an rawn en a.

Tuichhintlang tih pawh hi Mangthawnga Ralte lalin a phuah a nih a rinawm khawp mai a hming ang hian tui pawh chhin rem tak takin lungsum khuarah hian a tling thluah a, hmuh tur pawh a la awm
    Kan pipute thlang tlak hi ziak tu tam takin AD 1700 tih hian an ziak hlawm a. A runpui a thlang tlak hi chu lo ni pawh ni sela, he mi hma hian thlangtla te hi an awm a nih a rinawm  thlangtla pawh hi a then te chuan kir leh ni te pawhin a hriat theih a.

    Hei lai hmun hi Mualkawi hming putu Mualkawi hmun an tih ber chu ani.He mi rual hian kan lal fapa upa ber Saingura Ruantlang a awm chu Ringtu thenkhat ten an pan bawk a an thlem nak laiin an han in then leh vel a.

    Mualkawi chu za nufa khua lai an lo ni a, Hnam chitiu mai a ni a, nuam an ti hla a, zu leh sa a tam a sechhhun khuangchawi sa aih nen ring tlem te chu khawvel lamah an tlan nasa a, Saisih a, ringtu tha tak te pawh kha an chau a, mahse anmahni tum tawk te chuan biakin chu an nei hram hram a, Kohhran din tirh atang han thlir kir pawhin hetih lai hi an hniam lai ber a ni awm e.

    Heta an awm lai hian kan Lalpa Vanhnuaikhuma Mission hnenah nitin school a dil chu an rawn pe a. 1929 vel lai a ni awm e. Kum 1933 ah chuan an tui tlan te a tha tawk lo a. An bawrhsawm ta a tuna, paite hmun kan tih fai hmun ah khuan an rawn kai leh a. tah pawh chuan ringtu chu an awm fan fan a. School an rawn dah a. Zirtirtu Kapnghina ho chuan kohhran chu an din ve ta zel ni awm ani. Farhmunah hian zirtirtu Kapnghina hi rei awm loin khawtlang lamah an sawn ta a, khua pawh rei awm loin tuna kan hmun hlui ah hian kum 1933 ah an kai leh ta a mualkawi khua tih zelin an awm a ni.

    Hetah hi chuan Kohhran pawh a tha chho ta a hmun hrang hrang atanga lo pem lut leh Saisih atanga ringtu a awm a te pawh kha a kul a kai ah an tanga kan hriat theih te chu heng mite hi an ni.
Pu Bawihzinga, Thangpawnga, Thangthula, Zahleia, PAcjawmga. Kum 1935 ah zirtirtu turin Aizawl mission hnuaia seilia Vanlalaua S/o Darchhhinga a dah a, he tah hi chuan Biakin pawh tih tham tak an sa a, an hlim hle a, Krismas  pawh Ar khai khawmin an hmang ve thei ta a ni awm e.



        MANGKHAIA HLA   

I.     Ka nun tuichhinah lamtual a phiat
    Keiin Dara runin ka phiat a

II.     Dara Sawngka lerah ka chuang a
    Kan Champhai khua thlir ang ka thlir a

III.    Ka pan darthir bu riat a nei a
    Min tlan duh lo ka pa Mangthawnga

IV.    Bawlte Salam vai ta hnukha
    Mangkhaia. kirin ka ring lo e.

V.     Mangkhaia kirin ka ring loe.
    Tui lehluang kirin ka ring zawk e.

VI.     Min tlan duh lo ka pa Mangthawngan
    Ka neih cher thil zawng tlang tlangna e .

VII.     Tupui lian sul a dung kai zui
    Manga sul hnu ka zui zo lo e.