Friday, February 12, 2016

PANLAI NUN NGAIHAWM

 
"Huiva len thiamah chang ila,
Hlim lai ni ka tawng mahna!"

A tir :

Pu Dinga sikula pawl khat (B - Pawl) ka beihnawn hnuah engtin tin emaw pawl hnih ah ka inhlangkai thei ta hram kha ani a! Khami țuma min 'S.P' tir tu khan ka subject ba; 'Drawing' kha tun thlengin ka la 'clear' zo ta lo tih hria se vawiin hian he thuziak hi chhiar tur a awm hauh lovang le! Tun hnua ka ngaihtuah let vang vang chang hian "S.P" kha "Simple Pass" tihna ni lovin "Special Permission" tihna a ni zawk mah in ka ring ta; "S.P" a pass na Progress Report nei tur khan midang aia zai rin bik a ngai emai!

A tir dawttu :

Kan instrument box; a chhin pawn lama world map ni awm tak inziak, a chhin leh a tak inzawm tawh lo, u te ta hlui kan rochun in a chhawm protractor hlui leh ung zet tawh hmanga Nihliap lem chiah ziak thiam chungin pawl hnih chu ka lut ve ta poh a!

Chumi kum chu kum țhat kum ni mai awm hi a ni reuh a. Tun thlenga ka lawmna tikimtu la ni fo ta chu pawl khat ka lo beinawn kha a ni awm e! Harsat lutuk lovin pawl hnih zirlai chu ka zir chho ve țauh țauh a, mahse buaithlak tih deuh mai pakhat ka neih belh a! Pawl khat ațanga ka chhawm chhoh nen subject mutan pahnih, Drawing leh Hmun (Time Table) ka nei ta a ni.

Kan sikul :

Kan Sikul hi khatih lai kha chuan "Mualkawi Comprehensive Middle School" tih a la ni a, middle sikul leh primary kha kan infin vek mai a. Pi Huanmawii la phiar kawrlum hring-uk deuh hlek, a hmaa "M.C.S" tih la vara in phiar hi kan ha țhap țhin. La phiar tih takah khawi emaw laia a chah kha chuan han pawt ila, a duk ang per per a, a ban te kha kan pawt zo țhak mai țhin a! Chutiang thil a thlen chang chuan kan zirtirtute nge hawihai țhin keimahni tih pawh kha sawi thiam a har lek lek fo! MCS sikul chhuak ngat nih hi tun hnu hian inchhuan nachang ka hre chauh mai; ka ui hnuhnawh hle!

Khua ațanga hla lutuk lo, hmunhlui tlang chuan hnuai pang zawl rem zet maiah hian kan nitin zirna sikul chu a ding thle bam reuh a. Kawtzawl zau nuam tak leh sikul huan zau tak, ramhnuai thelh fai hun mai ah khan zirna theihnghilh țhakin kan nileng hun kan tumtawi ve țhin.

Sikul țan hma hi changkanna ani tih kan la hre ve lova, thawh hma hi a hrisel ani tih hre lem lo khan tuktin dar 5 rik hma in kan tho zat zat tho a! Theory țha pui pui khan kan nun a khawihbuai pha lova, a takin kan nunpui mai zawk a lo ni. Thawh rualin kan sikul ipte kan bun ruak a, rapchung thlangra-a saihlum rep ro kan rut ri rawk rawk a. Sairawkherh leh chemtum bil fahran nen thangthleng kan khai chhuak a, zing daifim pal darh turin sikul chhak hmunhlui tlang kan pan nal nal țhin. Tunlaiah chuan naupang pawh an fing tawh a, nungcha leh sava pawh tihnat an tum ngai ta lo!

Sir Thangtea leh Pu Ropuia :


Kan sikulah hian hmun danga awm ve zen zen lo mi pahnih an awm a, 'Pu Ropuia' leh 'Sir Thangtea' kan ti țhin. Pu Ropuia chu chawkidar a ni a, Sir Thangtea chu work / craft teacher a ni. Sir Thangtea hian makna riau a nei a, chu chu kan sikula zirtirtu zawng zawngte hi "Sir / Madam" ti a kan koh ngailoh laiin amah Sir Thangtea chauh hi "Sir" nihna title nei awmchhun a ni roh a! Tun thleng hian, khatih laia kan sikul chhuakte kha chuan "Sir Thangtea" kan la ti vek tho nia!

Dar vaw tu nih kha ropuina a ni a, sikul kawngka hawngtu nih kha chawimawina a ni! Zing dar 9:30am a sikul țan țhin khan dar 8 rik hmain Pu Ropuia bulah chabi kan lam a, thleng hmasa ber nih inchuhin thlansa phul kaiin kan intlansiak chho hle tawh țhin. Pu Ropuia leh Sir Thangtea kha an lo fing ngawt mai; tunlaia sikul țan hma tih te hi a takin min lo practice pui a, tihluihna ni lovin intihsiakna rilru pu in keimahniah bul an lo țan reng mai alo ni tih te ka hrechhuak a. Kan sawrkar hian anmahni ațang hian zir tur a nei ni hialin ka hre ta!

M.C.S leh sakawr-ek-hrik :

Ropui lo zeta bul ka țanna sikulah chuan lungno leh Theitat, Thingsemim leh Theiria bakah |hialsen kha a lar hle a, tihmawkmawh an ni!

Thingtlang khaw chengker ve tak pakhata zirna sikul awmchhun tih takah thil ropui beisei tur a awm lem lova, thil hlauhawm erawh a tam viau thung! Chu'ng thil hlauhawm zinga pahnih chu Pu Kawla Sairil riang tawi mem mawm leh pheikhawk brush ang chi, thing ațanga siam duster chang țha lel lawl taka Pu Dinga vuak kha a ni. An na dun hle!

Rubber pheikhawk dum hi kan bun țhin a, a uih duh phian reuh a! Pheikhawk siai lam ngaihsak tawh lem lo khan kan bun nam vet vet țhin. In line naa pheikhawk bal an check țum hi chuan kutah chil kan chhak phawrh phawrh a, kan huih liam puat zel a. Kan chil huh a lo ro hman kha chuan a țial - rang nasa thei teh ania awwww...... Kan inbual fai ve țum hi chuan sikul kal dawnah anțam tel hel, uk kheih khawih kha pawnchhe fai deuh ah kan ti mawm nawk nawk a, uluk fahran hian pheikhawk hruk nan kan hmang țhin. A va han tle țha duh rem rem tak!

Sikul chhak sawntlung el ah hian tawlhpanal kan siam țhin a. Sawntlung chhip ațang chuan kan zung nal sauh sauh a, țhu-tung chungin kan tawlh thla piat piat zel anih kha! Kan tawlh uar tak tak lai chuan kan tawlhna hnu hi pheikhawk pil dawn dawnin a khuar kelh kulh țhin. Accident palh vaih chuan zun hing rim nam rum ruma nilenga berh kha kan hlawh a ni deuh mai; pheikhawk a tlo lo duh kher mai!

Chutiang teh nuaih kan nih avang chuan pheikhawk bel kai lo nei kha chu a thar anih loh pawhin harhvang lo tak an ni tlangpui a. Pu Kawla sairil leh Pu Dinga duster chu a hlauhawm tawk tawh tehreng nen; M.C.S zirlaite khan a aia hlauh kan la nei a. Chu chu Sakawr-ek-hrik a ni!

Sikul kalkawng ah hian lung lian deuh mai pakhat  hi a awm a, tah chuan sum lem hi kan ker khuar thliah a. Chutah chuan ruah a sur chang hian tui a tling piau zel a, rannung te reuh te te, sen țhip țhep te hian an bawm mer mer țhin. Chu chu Sakawr-ek-hrik chu a ni!

Sikul kan bang a, kan lim thla zuai zuai a! Thawklehkhatah a hmasa bera kal a ding chawt a, bengchheng lo tura min zaizir pah chuan a kutin a hmui a hup bawk a. Chu 'rehna' rawn thleng thut chu hnunglam ami te tan chuan inrin - ralkhel dar ri ring ber a ni. Chutiang dinhmun kan thleng anih chuan khel lovin Sakawr-ek-hrik kan tawk dawn tihna a ni fo țhin.

Thawm dim em em in, thawk pawh thaw țha ngam mang lo khawpin kan hel dam dam a. Kan science zirtirtu khan a sawi hlauhawm eeemmmmm a ni! Dem rual kan ni love! Pu Kawla sairil leh Pu Dinga duster aia Sakawr-ek-hrik min hlauh tir vang kha ni hmiang; tun thleng hian M.C.S sikul chhuakte chu kan hrisel vang reng mai a ni!

M.C.S Zirlai leh Zonal Sport :

Ka ngaihtuah let vang vang hian pawl sarih ka zir kuma 'seniority case' a inhruipawh a ka tel bak kha chu infiamna lama hnuhma ka neih awm ka hrechhuak zo ta lo! March-pass kha chu sawi lohva lum ni ta sela!

Game leh sport neih dawn apiang hian kan inthlang țhin a. Infiam thei deuh mi 2/3 hi captain atan an ruat a, an ni chuan an pawl tur an thlang chhuak ve leh țhin a  ni. Naupang dang zawng zawng nen sikul kawt zawlah kan dingkhawm a, a mal malin an mal melh melh a. A tawp khartu ka nih loh pawhin a tlem ber lama an tirh liam tak ka ni ve ziah a. Kha vang kha ni hmiang; sport leh game kha ka va han huphurh thei tak!

Zonal Sport dawn kha chuan a phur phur leh exer la tura tho hma peih kha ka ni leh ang lawi a! March-pass chiah item nei tur khan Melbuk khaw ramri thleng dawn dawnin zingah exer kan la țhin tehreng a! Kan in fit na zawng zawng kha hman na tur a vang thei ania aw..... Sikul pakhat naupang zawng zawng a ruala exer la haw lamin mi ser hmun leh fu hmun kan luhchilh mai țhin kha chu; a tuk in line ava huphurhawm thei tak!

Khaw hranah sport turin kan kal a, chhungten cheng 5, cheng 10 vel min han pai ve ngei bawk a! Polythene mawm hmuar in chaw kan eng țha ngeih ngawih kan pai bawk a, ava han nuam ve thei chiang! Vur pakhat cheng 1 a ni a, sawhchiar leh chana plate 1 cheng 5 a ni bawk a. Cheng 10 vel chauh kan pai chung pawh khan kan hmang zo ngai bik lem lo. Kan nu leh pa te khan financial management min lo zirtir hma hle mai ka ti țhin.

Thu hmawrbawkna :

Engtin tin emaw pawl 7 chu kan zo chho ve mai a, high school leh higher te hial kan kal hnu pawh khan thil tam tak tawngin zir chhuak mah ila Pu Dinga sikula kan kal lai aia ka lung ti leng thei leh sawi tur tam kha ka tawng leh ta lo.

Changkanna thli a tleh a, hmasawnna thlifim kan dawng bawk a. Tunlai țhangtharte hi chuan khatih laia kan khawsak dan mawlmang tak tak leh hlimawm tak tak te kha an tem ve tawh ngai lo anga, ni; han sawichhuah chang pawhin an awih kher lovang!

Kan khuaah chuan tawlailir khalh hnuhnung ber kan ni a, sairawkherh leh thal lem bakah kahpup hmanga indo hnuhnung ber kan ni bawk a. Tlangsam leh Japanhlo hmun bawh hnuhnung ber kan ni a, bukte sa leh in-bai-lem-chhuan hnuhnung ber kan ni bawk a! A tawi zawnga sawi chuan 'A mawl pawl last batch' kan ni pawh kan ti thei ang chu!

Mahse, khawhar chang leh hmun hlui fan changa han lunglen viau țum hi chuan khatiang thil kan lo tih zawng zawngte kha a tlukpui thildang awmin ka hre lo hial țhin. Thingtlang sikul naupang nun mawl leh hahdam tak kha mi sawi ngaithlatu leh lehkhabu ațanga chhiartu mai ni lova a taka tem tu leh hriatpuitu ka ni thei hi ka inchhuanga, a buk tawk sum leh pai aiin a hlu ka ti zawk daih mai!

© Da Revd Peka Chhakchhuak